De Omgekeerde Piramide
door Henk van der Heide
Ter inleiding:
Onderstaand heb ik geput uit een recent door Prasadam Paul Schmitz geplaatst geschrift.
Hij haalt hierin o.a. het boek “The Perennial Philosophy” van Aldous Huxley aan, waarin wordt gesteld dat de Kosmos, de Werkelijkheid en alles wat het bevat een Geheelheid/Eenheid (engels: Wholeness) is, die zich uitdrukt op verschillende niveaus.
Tegelijk wordt aangenomen dat de manifeste realiteit bestaat uit verscheidene niveaus of gradaties die zich uitspreiden vanaf het laagste niveau (het meest compacte/ minst bewuste) tot aan het hoogste niveau ( het meest subtiele/ meest bewuste). De laagste kant wordt het “stoffelijke genoemd terwijl de hogere kant met “Superbewustzijn/ God” (Huxley noemt dit “Spirit”) wordt geassocieerd. Huxley benoemde dit als “De Grote Keten van Bestaan”. Het doel van de “Schepping” zou zijn om de hele keten te doorlopen om uiteindelijk tot het Godsbewustzijn te komen.
Prasadam – in hetzelfde stuk- ondersteunt deze laatste redenatie met een tweede argument en wel dat er in de opbouw van de Kosmos een holistische natuur valt te onderkennen. Elk Holon is een Geheel-heid die weer deel uitmaakt van een grotere meer complexe, meer verfijndere holon met meer betekenis. In een holarchie is het ene niveau niet beter of belangrijker dan het andere (zoals in een hiërarchie), maar de hogere/ verfijndere holons kunnen niet bestaan zonder de lagere die er immers deel van uitmaken.
Hij baseert zich hierbij op het gedachtegoed van met name Koestler en Wilber.
Mij geeft deze quote uit het stuk van Prasadam de tegenstelling goed weer waarmee we ook in huidige tijd nog worstelen:
Is er in de Kosmos (zoals wij die kennen) een opbouw van beneden naar boven of is deze opbouw omgekeerd?
In het huidige tijdsgewricht zouden we dit ook kunnen vertalen in de controverse tussen de wetenschappelijke/ materialistische benadering van de werkelijkheid en een spirituele benadering.
Als we de mythische benadering van de Bijbel voor het ontstaan van de Kosmos en de mens even naast ons neerleggen en de evolutionaire ontwikkeling van de Kosmos omarmen en alles wat daarin tot nu toe tot werkelijkheid is gekomen, dan staat onlosmakelijk vast dat de mens onderdeel is van de natuur/het totaal.
De sinds enige eeuwen gepraktiseerde wetenschappelijke benadering van de realiteit is er echter één waarin de mens zich buiten het totaal heeft gesteld en optredende verschijnselen in de werkelijkheid als zijnde buiten zichzelf bestudeert.
Met name in de natuurkunde & wiskunde hebben allerlei modellen en concepten het licht gezien, waarmee de mens zijn inzicht/ grip op de zich voordoende werkelijkheid trachtte te vergroten.
Het is ontegenzeggelijk waar dat verworven inzichten zoals het Atoom Model (reeds in de Griekse oudheid gepostuleerd)/ de Newtonse Mechanica/ Elektromagnetisme (Maxwell)/ De Relativiteitstheorie (Einstein)/ de Quantum Mechanica (Pauli/Bohr/Schrödinger)/ en daarvan afgeleide Quantumfield theorie/ ons begrip over het functioneren van de Kosmos en daarin optredende verschijnselen geweldig hebben vergroot.
Maar ook is het waar, dat wanneer de mens denkt met zijn ontwikkelde theorieën/ modellen een redelijk goede beschrijving van de optredende verschijnselen in de Kosmos gevonden te hebben, telkens weer blijkt dat er verschijnselen worden waargenomen die buiten het spectrum van de geldende theorieën en modellen vallen zoals bv dark matter/ dark ernergy/ entanglement van fundamentele deeltjes en het niet aaneensluiten van de macro en micro wereld theorieën.
De heilige graal van de Natuurkunde/ Wiskunde is nu een “Theorie van Alles” (“Theory of Everything”) te vinden. De nieuwste poging daartoe is de Unified Field Theory.
De hierboven geschetste zoektocht in de Natuurkunde/ Wiskunde is er één tot het vinden van een beschrijving van verschijnselen in de werkelijkheid met een steeds grotere complexiteit en een hoger gepercipieerd waarheidsgehalte, met als uiteindelijk doel de oorsprong van de Kosmos vast te kunnen leggen in een natuurkundig/ Wiskundig model. Nb., dit wordt wel het materialistisch paradigma genoemd.
We kunnen hier spreken van een opbouw van Kosmos van beneden naar boven: van minder complex naar een steeds hogere complexiteit,
Over Bewustzijn als een existentieel verschijnsel in de Kosmos wordt in de Natuurkunde gezwegen c.q. het bestaan daarvan veelal ontkend (“een nog onbekende functie van het brein”).
Ook dienen we ons te realiseren dat wetenschappelijke benadering met name geïnteresseerd is in de oorzaak/gevolg relatie en dat functionele aspecten van optredende verschijnselen veelal buiten beschouwing worden gelaten.
Een aardig voorbeeld van dit laatste werd gegeven in een recent boek (“A World Beyond Physics”) geschreven door een van werelds leidende biofysici: Stuart Kaufman.
De kosmos heeft alle stabiele atomen gemaakt (ca. 100 +) waaruit alle materie is opgebouwd.
Maar is de Kosmos ook in staat alle mogelijke complexe dingen te maken? Het antwoord daarop is nee. De meeste complexe dingen zouden nooit kunnen bestaan!.
Dit is gemakkelijk te illustreren met een voorbeeld uit de biosfeer.
Er zijn 20 verschillende aminozuren. Een typisch eiwit in een mens bestaat uit een lineaire volgorde van ongeveer 200 aminozuren. N.B. Sommige eiwitten hebben wel een lengte van duizenden aminozuren.
Voor elke positie in het eiwit zijn er 20 verschillende aminozuur mogelijkheden. Dat betekent dat er voor mogelijke eiwitten met een lengte van 200 aminozuren, 20 tot de macht 200 (ca.10 tot de macht 260) mogelijkheden zijn, een astronomisch getal.
Sinds de Big Bang kan het universum niet meer dan een hele kleine fractie van deze mogelijke eiwitten hebben gemaakt.
Immers volgens huidige inzichten bestaat het universum ca. 10 tot de macht 17 seconden (ca. 13, 7 miljard jaar) en de Quantum Mechanica vertelt ons dat de kortste tijdspan dat er iets in het universum kan gebeuren de Plancktijd is en deze is 10 tot de minus 43 seconden.
Daarnaast bestaan in het ons bekende universum 10 tot de macht 80 deeltjes.
Als alle deeltjes met elke tik van de Planck klok niet anders zouden hebben gedaan dan eiwitten maken dan zou het ca. 10 tot de macht 40 maal 13,7 miljard jaar kosten om alle mogelijke eiwitten met een lengte van 200 aminozuren slechts 1 keer te realiseren.
Het universum sinds de Big Bang van 13,7 miljard jaar geleden -in een natuurkundige (stochastische) beschouwing- kan dan slechts zeer een geringe fractie -1 op 10 tot de macht 40- van alle mogelijke eiwitten met lengte van 200 aminozuren gerealiseerd hebben.
De werkelijkheid van het verschijnsel eiwitten leert ons iets anders.
Het universum kan klaarblijkelijk plotseling opstijgen in een oneindige complexiteit, ver voorbij wat de natuurkunde mogelijk acht.
In het geval van de ontwikkeling van eiwitten is er sprake van autopoësis , een door het leven zelf geïnitieerde functioneel systeem dat zichzelf kan inrichten en vervolmaken.
We kunnen de hierboven gegeven beschouwingen aanmerken als een naar “buiten” gerichte zoektocht naar Waarheid, in tegenstelling tot naar een naar “binnen” gerichte zoektocht, die kan worden aangemerkt als de weg van de Spiritualiteit.
Ik haal hieronder graag een aantal opmerkingen Prasadam aan m.b.t. de definitie van Spiritualiteit:
“Vooral de laatste decennia wordt er veel gesproken over spiritualiteit, en van z.g. nieuwe vormen van spiritualiteit, en dit weer overduidelijk in bepaalde kringen waar de term ‘New Age’ op kan worden geplakt. Veel van wat deze nieuwe spiritualiteit behelst is eigen aan de aan– en toepassing van Oosterse tradities die in westerse termen geperst worden, waarbij de diepgang is verdwenen en de eisen zijn verwaterd.
Spiritualiteit is m.i. in zijn meest zuivere vorm : het proces van ontwikkeling naar een zich verruimend bewustzijn. Het doel is het doorlopen van de Grote Keten van Bestaan, op weg naar de hoogste bewustzijnsvorm die in vele tradities Spirit wordt genoemd, Godheid.”
De weg naar binnen is een altijd subjectieve ervaring.
Vele grote religies lijken te zijn gebaseerd op de subjectieve ervaring(en) van een enkel persoon :
- Christendom – Jezus van Nazareth,
- Boeddhisme- Siddhartha Guatema,
- Islam (in zijn moderne vorm): de profeet Mohammed
De subjectieve ervaringen van deze historische figuren reiken voorbij de menselijke programmeringen / voorbij het daarmee geassocieerde ego / en worden vaak in geschriften aangeduid met “Verlichtingservaringen” ( in het engels: “Enlightenment”): Eénwording met het Al/ met Heelheid/ met God/ met het Nirvana/ met Het Niets/ met LIEFDE--- (met de kanttekening dat woorden ontoereikend zijn om de ervaring weer te kunnen geven).
Ook in overgeleverde geschriften over het Taoïsme ( bv dat Lao Zu)/ Zen/ Soefisme ( bv zoals geduid in het werk van Hazat Inayath Khan) worden veelal woorden en teksten gebezigd die hun essentiële betekenis en waarde ontlenen aan een Verlichtingservaring door de originele opstellers ervan.
Een Verlichtingservaring is vaak het resultaat van een zoektocht naar het antwoord op de vraag: “Wie of Wat ben ik ?”.
Hierbij dienen alle vooronderstellingen en concepten over wie je denkt te zijn en wat de werkelijkheid inhoudt overboord te worden gezet.
Als je waarachtig en (voor jezelf) meedogenloos bent in het vinden van een antwoord op deze vraag, is het mogelijk dat je voorbij het zoeken het antwoord vindt ( wanneer je misschien op de rand van een psychologische afgrond staat aan het eind van je zoektocht en je toch nog bereid bent om een stap in het ongewisse te zetten).
Sommige verlichte mensen beantwoorden de vraag van leken Wie ze Zijn? met : “Ik Ben” en dat antwoord houdt voor hen in: de existentiële Waarheid dat zij één zijn met de Totaliteit van Alles; dat er is niets anders dan Heelheid, dat er in de Kosmos geen afgescheidenheid bestaat van de Totaliteit.
De hierboven geschetste zoektocht is een ingrijpend gekozen weg; je moet bereid zijn om alles wat je aan dit leven bindt achter je te laten.
Leken zouden kunnen vragen: “Wat is er dan nog, als je alles achter je laat”, het antwoord zal luiden: Totale Vrijheid/ Vrede/ Geluk/ Liefde
De weg van Spiritualiteit (Wikipedia: spiritualiteit is afgeleid van het Latijnse woord: spiritualitas, wat de betekenis heeft van in beweging gezet worden, van een levend persoon zijn, gedrevenheid) leidt tot de omkering van de piramide:
De Totaliteit manifesteert zich in alle verschijnselen van de Kosmos (dus van boven naar beneden), dit in tegenstelling tot de materialistische benaderingen die suggereren nl dat de Totaliteit van onderaf kan worden opgebouwd.
Alles wat ooit door iemand gekend kan worden zijn ervaringen.
Die ervaringen zijn gedachten, percepties, herinneringen, gevoelens, sensaties, zien, horen, aanraken, proeven, ruiken etc.
De vraag is dan: Wie heeft die ervaringen?
Het antwoord daarop zal luiden:
- De daarop volgende vraag zal zijn : Wie is die “Ik”
- Het antwoord zal kunnen luiden: “Ik” ben diegene (of datgene) die/ dat zich bewust is van deze ervaringen , maar tegelijk:
- ben “Ik” me ervan bewust dat ik niet mijn gedachten ben
- ben “ik” me ervan bewust dat ik niet mijn percepties ben
- ben “ik” me ervan bewust dat ik niet mijn herinneringen ben
Etc.
Tevens ben “Ik” me ervan bewust dat aan objectieve (voor anderen meetbaar in of een andere vorm) ervaringen beperkingen zitten.
Het ultieme antwoord op de vraag “Wie of Wat ben ik” zal dan ook moeten luiden “Ik” ben “Het Kennen” zelf, waarmee alle ervaringen worden gekend, onberoerd door de inhoud van het gekende, of wel “Ik ben” Bewustzijn, oneindig en eeuwig.
Een Verlichtingservaring heeft geen inhoud , anders dat wij er met woorden een duiding aan trachten te geven.
“Verlichting” -binnen de context van het hierboven geschrevene- zou dan de persoonlijke realisatie zijn van “Ik ben” Bewustzijn. oneindig en eeuwig.
Bijbel (Jezus van Nazareth): “Het Koninkrijk Gods is in U”.